کد مطلب:47953 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » قرآن

لطفاً چند نمونه از واژههاي ارزشي ـ كه در اقوام پيشين به ضد ارزش تبديل شده و قرآن به آن موارد اشاره كرده است ـ را با بيان مصاديق امروزي آن ذكر نماييد.

برخي از واژههاي ارزشي كه در اقوام پيشين به ضد ارزش تبديل شده بود و در زمان كنوني و امروزي نيز مصداق پيدا كرده است، عبارتند از:

1. در زمان اقوام پيشين مانند قوم بني اسرائيل و فرعونيان تكاثر و زر اندوزي يك ارزش محسوب ميشد; چنان كه قرآن كريم درباره قارون و ارزشمند شدن ثروت و گنجهاي او در ميان قوم يهود و بني اسرائيل بيان كرده است;(قصص،79) همچنين آيه 35، سوره زخرف، كه دربارة ارزش دانستن زينت و تجمل از ناحيه قوم حضرت موسي ميباشد.

ولي در زمان رسول گراميبه تدريج تكاثر، زر اندوزي و اشرافي گري از جامعه مسلمانان كم رنگ شد و ضد ارزش شد، مسلمانان و مؤمنان در زمان پيامبر گراميدر پي نزول آيات قرآن كريم و راهنماييهاي آن حضرت، براي انفاق، احسان و نيكوكاري، زندگي زاهدانه، جهاد و مبارزه با كنز و زر اندوزي و به دست آوردن رضايت خداوند و كسب ثواب اخروي رقابت ميكردند.( ر.ك: تفسير نمونه، آيت اللّه مكارم شيرازي و ديگران، ج 16، ص 152 ـ 162، دارالكتب الاسلامية، تهران. ) بعد از رحلت پيامبر اكرمگرايش به تكاثر و تجمل گرايي كم كم رنگ ارزش به خود گرفت و قبح جمع آوري مال از راههاي نامشروع ريخته شد و به خصوص در زمان خليفه سوم و معاويه و... امور مذكور ارزش قلمداد شد.

تكاثر و گرايش به جمع آوري اموال و زر اندوزي در اين زمان و در بخشهايي از جامعه امروزي نيز به عنوان يك ارزش معرفي ميشود،( ر.ك: تفسير الميزان، علامه طباطبايي;، ج 16، ص 76 ـ 80، دارالكتب الاسلامية، تهران. )

2. در ميان اقوام قبل از اسلام به خصوص در ميان اعراب زمان جاهلي، قوم گرايي، ملي گرايي، جناح بندي و... ارزش محسوب ميشد; ولي اسلام با ظهور خود و نزول آيات قرآن كريم، چنين اموري را ضد ارزش قلمداد كرد، چنان كه قرآن كريم ميفرمايد: يـَاَيُّهَا النّاسُ اِنّا خَلَقنـَكُم مِن ذَكَرٍ واُنثيَ وجَعَلنـَكُم شُعوبـًا وقَباغلَ لِتَعارَفوا اِنَّ اَكرَمَكُم عِندَ اللّهِ اَتقـغكُم اِنَّ اللّهَ عَليمٌ خَبير; (حجرات، 13) اي مردم! ما شما را از يك مرد و زن آفريديم و شما را تيره ها و قبيلهها قرار داديم تا يكديگر را بشناسيد، ]اين ها ملاك امتياز نيست[ گراميترين شما نزد خداوند با تقواترين شماست; خداوند دانا و آگاه است!

بنابراين، پيامبر گراميبا قبيله گرايي، تعصبهاي قومي، جناح بندي و... مبارزه كرد و آن را به عنوان ضد ارزش معرفي كرد (حجرات، 10); ولي در جامعه امروزي باز همان ضد ارزش ها به عنوان ارزش چهره نشان داده و برخي جناح بندي، قوم و قبيله گرايي، تحريك حسّ ملي گرايي را به عنوان ارزش مطرح ميكنند. قرآن كريم در سوره آلعمران آيه 103 بر حفظ وحدت مسلمانان و مؤمنان تأكيد كرده است(ر.ك: الميزان، همان، ج 18، ص 343 ـ 447. )

در جامعه امروزي نيز علي رغم دعوت قرآن به وحدت، برخي با نام چند صدايي بودن جامعه، و قرائتهاي مختلف از دين و... تلاش ميكنند كه اين امور را ارزش تلقي كنند و در برخي موارد نيز اين امور رنگ ارزش به خود گرفته است.

3. در زمان جاهليت و اقوام قبل از اسلام، به مردگان و تعداد قبور تفاخر ميكردند و فراوان بودن تعداد قبور مردهها ارزش محسوب ميشد; ولي قرآن كريم ضمن سرزنش آنها، كار آنها را ضد ارزش معرفي كرده است.(تكاثر، 1 ـ 3)

با نزول قرآن كريم و تلاش و همت پيامبر اكرمتفاخر به مردگان به يك ضد ارزش تبديل شد و انسانها به عبرت آموزي از سرنوشت مردگان فرا خوانده شدند.

در جامعه امروزي نيز برخي از مردم با تفاخر به تشريفات، برگزاري مراسمهاي پرخرج و هزينه، ساختن قبرهاي مجلل، تشيع جنازههاي تشريفاتي و... اين امور را ارزش ميدانند.( ر.ك: نمونه، همان، ج 27، ص 275 ـ 283; الميزان، همان، ج 20، ص 495. )

4. در زمان جاهليت قبل از اسلام و حتي در ميان اقوام پيامبران گذشته، همنشيني با فقرا و مستمندان ضد ارزش بود چنان كه قرآن كريم دربارة حضرت نوحغ ميفرمايد: فَقالَ المَلاَ ُ الَّذينَ كَفَروا مِن قَومِهِ ما نَرغكَ اِلاّبَشَرًا مِثلَنا وما نَرغكَ اتَّبَعَكَ اِلآالَّذينَ هُم اَراذِلُنا بادِيَ الرَّأيِ وما نَريَ لَكُم عَلَينا مِن فَضلٍ بَل نَظُنُّكُم كـَذِبين; (هود،27) اشراف كافر قومش ]قوم حضرت نوح در پاسخ[ گفتند ما تو را جز بشري همچون خودمان نميبينيم، و كساني را كه از تو پيروي كردهاند جز گروهي اراذل ساده لوح نمييابيم و فضيلتي براي شما نسبت به خود مشاهده نميكنيم; بلكه شما را دروغگو تصور ميكنيم.

اراذل جمع ارذل به معناي پست و حقير است و در آيه مذكور منظور آنهااز اراذل، مردم مستضعف و فقير در اطراف حضرت نوحغ بودند. دين مقدس اسلام و قرآن كريم، با اين ضد ارزش مبارزه كردند و در زمان پيامبر اكرمهمنشيني با مستمندان و مساكين جامعه ارزش و افتخار بود آيات نخست سوره عبس نيز براي تثبيت اين ارزش نازل شد;( ر.ك: مجمع البيان، علامه طبرسي;، ج 6، ص 36، دار مكتبة الحياة، بيروت. )

در جامعه امروزي نيز، برخي همنشيني با مستضعفان و مساكين را دون شأن خود دانسته و در ارتباطهاي اجتماعي سعي دارند كه از آنها دوري كنند و به تعبيري ارزش به ضد ارزش تبديل شده است.( ر.ك: الميزان في تفسير القرآن، همان، ج 20، ص 304 ـ 308. )

و...